شخصیت و تصادفات رانندگی

اکثر پژوهش های انجام شده در خصوص رابطه بین ویژگی های شخصیتی و تصادفات رانندگی در داخل و خارج کشور ارتباط عوامل شخصیتی از جمله برون گرایی و درون گرایی، هیجان طلبی، روان رنجوری، خصمانه بودن، مسئولیت ناپذیری و بازداری رفتاری را با تصادفات رانندگی نشان داده اند. در برخی از پژوهش ها نشان داده شده است که افراد با روانرنجوری بالا و برون گرایی بیشتر درگیر تصادفات می شوند. همچنین افرادی که نمرات بالایی در روانرنجوری کسب می کنند به علت این که زودتر تحریک می شوند، احتمال دارد بیشتر درگیر رفتارهای پرخطر رانندگی شوند. در خصوص هیجان طلبی نیز می توان گفت که هیجان طلبی که به صورت خصیصه ای است که تمایل به تنوع، پیچیدگی، هیجان و کسب تجربه و خطر کردن برای کسب تجربه از ویژگی های بارز آن است.

پژوهش ها نشان داده اند که رانندگان دارای این ویژگی، سرعت بالاتر، حرکات نمایشی بیشتر و تغییر مسیر بیشتری در حین رانندگی دارند و در نتیجه بروز سانحه برای آنان بیشتر است. افراد مسئولیت ناپذیر نیز احترام اندکی برای قوانین و قواعد موجود در جامعه قائل هستند و به همین دلیل با عدم رعایت قوانین رانندگی دچار حادثه می شوند.

در مطالعه ای که توسط لاجنن (2001) نشان داد که نمره بیشتر در صفت شخصیتی هیجان طلبی احتمال انجام خشونت در رانندگی را افزایش می دهد.
شاپ(2006) و شاپ و بینگام(2008) توانایی رانندگان، عوامل رشدی، رفتاری، شخصیتی، ویژگی های جمعیت شناختی، محیط ادراک شده و محیط رانندگی را در تصافات وسیله نقلیه موتوری تاثیر گذار می دانند.

آیسنک (1976، به تقل از زلقی و حمید ملکی، 1385) در پژوهشی که با پرسشنامه درونگرایی و برون گرایی خود انجام داد به این نتیجه رسید که میزان حوادث در افراد، قویا با میزان برون گرا بودن افراد همراه است.

ساربسکو، کاستئا و راسا (2012) در پژوهشی با عنوان استفاده از پنج عامل بزرگ شخصیت در تبیین ابراز و بیان خشم رانندگی به این نتایج رسیدند که تقریبا 28 درصد ابراز خشم رانندگان می تواند بوسیله متغیرهای جمعیت شناختی مانند سن، جنسیت، ساعت و مسافت طی شده و عوامل شخصیتی تبیین می شود. از بین عوامل شخصیتی عامل خصمانه بودن – پرخاشگری بیشترین نقش را در تبیین ابراز خشم داشتند.

سامر (2003) در پژوهشی با عنوان پیش بینی کننده های شخصیتی و رفتاری تصادفات رانندگی: یک ارزیابی از مدل واسطه گری شده نشان داد که متغیرهای مکنون نشانه های روانشناختی، تحریک جویی و پرخاشگری حداقل یکی از متغیرهای سرعت زیاد در رانندگی، مشروب خواری افراطی و رفتارهای نابجای رانندگی (خطا ها و تخلفات) را با ضریب بالایی پیش بینی می کنند. در حالی که رفتارهای نابجای رانندگی (خطا ها و تخلفات) اثر مستقیمی روی تصادفات رانندگی دارد، نشانه های روانشناختی اثر غیر مستقیمی روی رفتارهای راننده دارد. به علاوه عوامل شخصیتی از طریق واسطه ای بر روی رفتار تصادفات راننده تاثیر دارد.

آلبرگ و راندما(2003) در مدلی نشان دادند که ارتباط بین ویژگی های شخصیتی و رفتارهای پر خطر رانندگی از طریق نگرش ها واسطه گری(متغیر تعدیل کننده) می شود. شخصیت به طور مستقیم بر روی رفتار پر خطر رانندگی و به طور غیر مستقیمی از طریق تاثیر بر روی نگرش های مشخص کننده رفتار بر رفتارهای پر خطر رانندگی تاثیر می گذارد.

نتایج مطالعه پری(1986) با عنوان الگوی رفتاری رانندگان موتور سوار نشان داد که افرادی که تیپ شخصیت A دارند (یعنی تیپ شخصیتی که تحریک جویی و هیجان پذیری بالایی دارد) بیشتر تصادف می کنند و به علت رانندگی بدشان بیشتر جریمه می شوند.

هیجان طلبی و خطر کردن بالا با مصرف الکل رابطه مستقیم دارد و افرادی که تکانشگری و جرات خطرآفرینی بیشتری دارند، میزان مصرف مواد بیشتری دارند. چنین افرادی به نردت از کمربند ایمنی استفاده می کنند. عملکرد تحصیلی ضعیف با عوامل خطر ماجراجویی و هیجان طلبی ارتباط مستقیم دارد(شینار، اسچیکمن، ماکتون 2001؛ جوناه1997 به نقل از خیرآبادی و بوالهری 1391).

پژوهش ماسکال، مارتین و لامان (2012) با عنوان عوامل خطر زا در تصادفات افراد موتورسوار، نشان دادند که جنسیت مذکر، استفاده نکردن از کلاه ایمنی، سرعت غیرمجاز، مصرف الکل و سفر به قصد لذت جویی از جمله عوامل خطرزایی بودند که با تصادفات رابطه دارد.

سالمانا، توماس و استفن (2012) در پژوهشی نشان دادند که افرادی که بیشتر درگیر تصادفات هستند، رفتارهای هیجان طلبی بیشتر و بازداری رفتاری پایین تری نشان می دهند.

لایونن(2001) در پژوهشی نشان داد که هیجان طلبی احتمال انجام خشونت در رانندگی را پیش بینی می کند.

در مطالعه ای که توسط اسمیت و هکرت (1998) بین رفتارهای خطرجویی و رفتارهای خودتخریبی مزمن با تصادفات رابطه معنی داری یافت نشد.

گودرزی و شیرازی(1384) در پژوهشی نشان دادند که نمره کلی تحریک جویی و خرده مقیاس های آن(تجربه جویی، هیجان طلبی و تنوع طلبی) با رفتارهای رانندگی پر خطر(لغزش ها، خطاها و تخلفات رانندگی) همبستگی مثبت معنادار دارد و تحریک جویی می تواند رفتارهای رانندگی پرخطر و سرعت زیاد را پیش بینی کند.

در پژوهشی که توسط شاکری نیا و محمد پور (1389) با عنوان رابطه ویژگی های شخصیتی، سلامت روان و پرخاشگری با عادات رانندگی در رانندگان پرخطر انجام شد نتایج آن نشان داد که متغیر پرخاشگری و سلامت روان توانستند 93 درصد واریانس مربوط به عادات رانندگی افراد راتبیین کنند.

در پژوهشی که توسط کنعانی، عابدی و آقایی (1390) با عنوان مقایسه ویژگی های شخصیتی عاملان تصادفات با رانندگان بدون سابقه تصادف انجام شد، نتایج آن نشان داد که رانندگان تصادفی نمرات بالایی در روان رنجوری و نمرات پایینی درانعطاف، سازگاری و مسئولیت پذیری بدست آوردند.

عریضی و براتی (1390) در پژوهشی با عنوان پیش بینی خطاها، لغزش ها و انحرافات رانندگی با استفاده از ویژگی های شخصیتی و عملکرد در آزمون خطر پذیری رانندگی وین به استفاده از آزمون شخصیت آیزنک و پرسش نامه رفتار رانندگی به این نتیجه رسیدند که ویژگی های شخصیتی، خطاها، لغزش ها و انحرافات رانندگی بین دو گروه سانحه پذیر و غیر سانحه پذیر تفاوت وجود دارد.