نگاهي براخلاق بشردوستي از ديدگاه نهج البلاغه

اخلاق بشردوستي از مهمترین اركان و اضلاع اخلاق اجتماعي محسوب می شود كه دامنه محبت به انسان ها را در عالی ترین درجه و درسطوح و شعاعي فراگير و مختلف كانون توجه، مطالعه و ملاحظه خود قرار مي دهد.

درحوزه اخلاق اجتماعی درسطح مجامع بین المللی همواره 2پرسش درموضوعات اخلاقی به عنوان مسائل انسانی مطرح می باشد؛دراین راستا نشست ها واجتماعات سالانه باحضورکشورهای عضومجمع بین المللی هلال احمروصلیب سرخ با شعارهای مرتبط ازقبیل: «توان انسانیت-The power of humanity»،      «بایکدیگر برای انسانیت To gether for humanity-»،«جهان ما-حرکت شما-Our world-Your move» برگزار می شود.

اهميت اخلاق درحوزه امور اجتماعي وفعاليت هاي بشردوستانه تاجايي است كه سازمان هاي ملي وبين المللي مرتبط با امداد رساني ومددكاري وسايرنهادهاي اجتماعي به منظور پیشبرد انسانی ومبتنی برکرامت اخلاقی وظایف باتدوين اصول ومنشور هاي اخلاقي ويژه نسبت به ارتقاي سطح خدمات خوداقدام مي نمايند.
دراین زمینه هرصاحبنظرو سازمانی متناسب با زاویه دید وماموریت خود تعریف خاصی از وبشردوستی ارایه نموده است؛ به عنوان مثال خدمات بشردوستانه نهضت صلیب سرخ و هلال احمربراساس اصول هفتگانه بشردوستی، خدمات داوطلبانه، بی طرفی، بی غرضی، استقلال، یگانگی، جهان شمولی عرضه مي شود و مددکاری اجتماعی تابع اصول اخلاقی ویژه ازقبیل:احترام گذاشتن و قبول مقام انسانی، اعتقاد به برابری انسانها، ایجاد رابطه ی حرفه ای، اصل مشارکت، رازداری حرفه ای واصل خودآگاهی مددکار می باشد.این موضوع هرچند بصورت محدود بصورت دوسالانه به رقابت جهانی گذاشته می شود تاهرکشورمتناسب با بافت فرهنگي واجتماعي و بااستفاده ازسرمایه های فکری وانسانی خود  دررشد فرهنگ بشردوستی وتشکیل جامعه اخلاقی مشارکت نمایند.

همچنان که در رقابت سال2007میلادی باشعار To gether for humanity  «بایکدیگربرای بشریت» به منظوردست یابی به بهترین شیوه ارایه خدمات اجتماعی وکاهش آسیب پذیری ایده کاروان نیکوکاری کشورمان Benovolence Caravan كه با الهام از منش وروش امام علی(ع) تدوين وتجربه شده است، در شانزدهمین اجلاس مجمع عمومی فدراسیون بین المللی صلیب سرخ وهلال احمر بااقبال جهانی مواجه شده وبه عنوان مناسب ترين شيوه ورويكردي متفاوت درتعامل وارايه خدمات اجتماعي به اقشارآسيب پذير، جايزه طرح برگزیده و منتخب سال را به خوداختصاص داده و درقالب الگویی جهانشمول وقابل تعميم به ساير كشورها معرفی ومنتشرشد.

پيش نياز، فرایند و سامانه ورود به موضوع اخلاق بشردوستي در نهج البلاغه مستلزم استخراج، تعيين، صورت بندي و تعریف عناصر، مولفه ها و مصاديق اخلاقي موثر در رفتارهاي بشردوستانه خواهد بود تا ضمن تشريح و توصيف مختصات وكاركرد هريك، رابطه معنادار بين مفاهيم متناظر ومشابه، وجوه تعارض، تناقض و تمایز اصطلاحات و مفاهیم تحليل وتبيين شود.

بطوركلي ساختار و شاكله نهج البلاغه در سه بخش گفتار، نوشتار وگزيدار دسته بندي شده است؛ لكن اين مجموعه، آئینه ای است که در پرتو آن بخشی از جلوه های شخصیت ممتاز امام علی (ع) در آن به تصویر کشیده شده است و ظرفيت والاي امام علي (ع) قابليت دارد علاوه بر نوشتار، گفتار و گزيدار مطرح در نهج البلاغه باتوجه به نوع کنش، كردار و اعمال ايشان در سايراسناد ومنابع، به عنوان وجه «ترويج وتثبيت» بخش های مذکور،بخش ديگري نيز با عنوان «رفتار» اميرالمومنين علي(ع) تدوين و ترسيم نمود.

*درسبك وسياق نگارش اين تحقيق ازشيوه اثرارزشمند علامه عالي مرتبه محمد تقي شوشتري اقتباس شده است ومباحث ومطالب بصورت موضوعي بررسي وتحليل شده است.

*براي مطالعه وملاحظه بيشتر به رساله اينجانب باموضوع« اصول واهداف بشردوستانه درنهج البلاغه»  مراجعه شود.
مفهوم بشر وانسان

درمنابع ديني بويژه قرآن كريم ونهج البلاغه نوع آدمي به اعتبارسطح ومخاطب پيام ونوع ظهوروبروز با تعابير ناس،بشر و انسان ياد شده است كه هر يك دلالت برمعناومراتب خاص مي كند.

اهميت موضوع ازاين منظرقابل توجه مي باشدكه درادبيات بشردوستي نوع بشروانسان مخاطب اصلی روابط اجتماعي و موضوع خدمات درنهاد هاي اجتماعي محسوب می گردد؛ بشردوستی ،انسان دوستی و نوع دوستی ازاصطلاحات متداول ورایج درفعالیتهای نهادهاي مذكور تلقی می شودکه فعاليت هاي مرتبط باهريك درقالب خدمات عام المنفعه، بشردوستانه ،انساندوستانه، نوعدوستانه و ياداوطلبانه دسته بندي می شود؛لذا متناسب باهر زاويه ديد کاربرد مفاهيم ومتعلقات خاص آن متبادرمی شود.