استرس تجربه شایع انسان است که از شروع زندگی تا پایان با او همراه می باشد. استرس را می توان به عنوان یک تجربه هیجانی منفی که با تغییرات بیوشیمیایي، روانشناختی، شناختی و رفتاری همراه می باشد، تعریف کرد.

لازمه مقابله موثر با استرس،  شناخت استرس هاي مختلف زندگي و تاثير آنها بر فرد می باشد.

استرس جزء اجتناب ناپذير زندگی روزمره است. اگرچه استرس در زندگی روزمره همه افراد وجود دارد،  ولی واکنش افراد به آن بسيار متفاوت است. با مقابله صحيح و موثر می توان استرس های شديد را پشت سر گذاشت اما با روشهای ناکارآمد و مخرب، کوچکترين استرس ها می توانند مشکلات زيادی ببار آورند. اداره يا مقابله با استرس کوششها و تلاشهايی است که برای از بين بردن، به حداقل رساندن و يا تحمل استرس بکار می روند.

استرس (فشار رواني) چيست؟

استرس پاسخ دروني و دفاعي انسانها در قبال موقعيتي است كه كنترل آن را مشكل و سخت مي‏يابند. هر گاه تنشها و مشكلات در مقطعي از زندگي زيادشود، مجموعه‏اي از تغييرات بدني رفتاري و فكري در شخص ايجاد مي‏شود كه اصطلاحاً به آن حالت استرس يا فشار مي‏گويند.

هنگامي كه تحت فشار استرس هستيد بدنتان خود را براي جنگ يا گريز آماده مي كند. تغييرات بدني كه در موجودات زنده به هنگام تحت فشار قرار گرفتن به وقوع مي‏پيوندد به مقابله مؤثر و كنترل مناسب عامل فشار كمك مي‏كنند.

پاسخهاي افراد به استرس

علايم جسمي: گشاد شدن مردمكهاي چشم، افزايش ضربان قلب، افزايش فشار خون، انقباض و سفت شدن ماهيچه ها، سرد شدن دست و پاها، افزايش تعريق، كاهش حس درد، مور مور شدن پوست، ترشح هورمون آدرنالين و... از علائم جسمانی استرس بشمار میروند.
علايم فكري، روانی و رفتاری: تحريك پذيري، بيقراري، پرخاشگري،  مشكل تصمیم گیری وتمركزحواس، مشكل خواب و دلهره ودلشوره از علایم رایج فکری، روانی و رفتاری استرس است.

شناسايي عوامل استرس زا

به طور كلي فشار رواني داراي دو منبع اصلي است:

1)علل دروني كه به نوعي به خصوصيات شخصي انسانها مربوط مي‏شود و شامل ويژگي‏هاي شخصيتي، تجارب قبلي و شيوه‏هاي فكري افراد می گردد.

2) علل بيروني كه به وجود حوادث ناراحت كننده در محيط زندگي شخص اشاره دارند. این عوامل عبارتنداز: تغييرمحل تحصيل، ورود به سطح تحصيلی بالاتر، تغيير دوستان، تغيير مکان سکونت و نقل مكان به شهرجديد، سر و صدا، ازدحام، ترافيك، فوت عزيزان، اختلافات والدين، امتحانات، بیماری عزیزان و .......
بعضی از استرس¬ها، تروماتیک و آسیب¬زا هستند استرس¬های آسیب¬زا شامل تغييرات عمده در زندگي، ورشکستگی، مسئوليت هاي بيش از حد، مرگ عزيزان، بيماري های لاعلاج، تنهايي و.... می گردد. 
واكنش مناسب افراد در برابر عامل استرس زا

بطور کلی افراد در مواجهه با عوامل استرس زا، عمدتا یک و یا تمامی واکنشهای زیر را انجام خواهند داد:

-    پذيرفتن عامل استرس زا ( مثل مرگ و يا از دست دادن عزيز)

-    دوري از عامل استرس زا (دوری از دوست ناباب)

-    تغيير عامل استرس زا (تغییر روش زندگی، تغییر مسیر رفت و آمد)

-    سازگار ی با عامل استرس زا (سازگاری با وضعیت فعلی و تلاش برای آینده بهتر)

 براي مقابله موثر با یک عامل استرس زا، می بایست واكنش مناسب را انتخاب نمود، آنرا يادداشت کرد، به مورد اجرا و عمل درآورد و نهایتا آنرا تکرار و تمرین نمود.

شیوه های پيشگيري از استرس

1)  تنظيم وقت: برنامه ریزی در کارها و کار امروز را به فردا نینداختن

2) جلوگيري از استرس با انجام پیاده روي، دويدن، دوچرخه سواري و شنا

3) استفاده از روش هاي آرميدگي و تنفس عمیق

4) داشتن هدف مشخص، دست يافتني و قابل پیگیری در زندگی

5) استفاده از اعتقادات مذهبی و امید داشتن به زندگی

6) داشتن دفترچه یادداشت روزانه و ثبت فعالیت های خود در آن

7) خود را تشویق کردن و به خود جایزه دادن

8) پرهیز از کمال گرایی و دوری از عجله در کارها

9) آمادگی قبلی برای تغییرات

10) به تعطیلات رفتن و داشتن یک سرگرمی در زندگی.